Mak Dizdar

Hrvatski i bošnjački pjesnik (Stolac, 17. 10. 1917 – Sarajevo, 14. 7. 1971). Gimnaziju završio u Sarajevu. Radio je kao novinar, činovnik i urednik u novinarstvu i izdavaštvu, a od 1952. godine bio je profesionalni pisac. Pisao je pesme, drame, drame i eseje. Priredio je više antologija narodne poezije, starih bosanskih tekstova i antologija.

Prva (cenzurisana) zbirka Vidovopoljska noć (1936), pod uticajem A. B. Šimića, T. Ujevića i H. Hume, bila je društveno intonirana. Erotizam i nadrealistička slika obeležja su ljubavnih pesama u Plivačici (1954) i zbirci Koljena za Madonu (1963), koje karakterišu prigušeni istočnjački misticizam i melanholični odjek sevdalinke, a Ujevićeva ljubav uzdignuta na apsolutni nivo. Prostor i motiv kruga dobijaju simboličko značenje u zbirci Okrutnosti kruga (1960), gde uzvišena slika sveta i beskraja (Pustinja) ustupa mesto dualističkoj viziji po uzoru na bosanske patarene. U zbirkama Povratak (1958), Minijature (1965) i Ostrva (1966) Dizdar je svoje stvaralaštvo sažeo u znaku dualističke slike sveta i traganja za smislom, a umetnički vrhunac dostigao je u Kamenom spavaču (1966). ). U baladičnom tonu mitskog pevača, Dizdar govori o srednjovekovnoj patarenoj Bosni, o tragičnoj sudbini njenog naroda (Zapis o zemlji, Gorčin), o večnoj ljubavi (Kosara), veri i sumnji. Poruke sa stećka pjesniku samo su povod za umjetničko pojašnjenje nekih važnih pitanja opstanka čovjeka i poprimaju opšta značenja, a amblematski Kameni spavač opštu simboliku. Pesma Plava reka simbolično označava Dizdarevo sveprisutno shvatanje etičkog značenja pesničkog čina. Dizdarov govor je zasnovan na arhaizmima i tradicionalnim oblicima ponavljanja. Njegov stih je eliptičan, a stil narativno-gnomski sa odrazima usmene i adžamijeve poezije. Iskoristio je jezičku riznicu narodnih molitava, tužbalica, bugaršćica, pitanja, bajalica, brojalica, legendi i predanja, a bio je očaran razigranošću i magijom anonimnog narodnog pevača, njegovim govornim formulama, motivima i likovima iz narodnih priča, a on je koristio i biblijske motive.

Zbog interesovanja za baštinu, Dizdar se uključio u poeziju krugavske generacije. Ušavši u hrvatsku književnost „svojom voljom i javno izrečenom odlukom“ (D. Jelčić), zastupljen je u svim antologijama hrvatske poezije.