Književnost i revolucija

Zbirka eseja Lava Trockog u kojima analizira odnos između književnosti, umetnosti i društvenih transformacija u kontekstu Ruske revolucije. Trocki, marksistički teoretičar, istražuje kako revolucija utiče na kreativnost i kakvu ulogu umetnost igra u izgradnji socijalističkog društva.

Trocki kritikuje buržoasku književnost kao odraz klasnih interesa, ali i odbacuje krute zahteve za „proletersku umetnost“, smatrajući ih ograničavajućim. Umesto toga, zalaže se za slobodu umetničkog izražavanja, uz uslov da umetnost odražava duh revolucionarnih promena. Analizira dela autora poput Tolstoja, Dostojevskog i futurista, procenjujući njihov doprinos ili ograničenja u svetlu marksističke estetike. Posebno se bavi simbolizmom, futurizmom i formalizmom, upozoravajući na opasnost elitizma u umetnosti.

U eseju o „revolucionarnoj umetnosti“, Trocki tvrdi da se istinska socijalistička kultura tek treba pojaviti, jer revolucija još nije stvorila uslove za univerzalnu kreativnost. On umetnost vidi kao most između sadašnjosti i budućnosti, gde će čovek, oslobođen klasnih okova, dostići vrhunac kreativnosti. Takođe kritikuje pokušaje partijske kontrole nad književnošću, što nagoveštava kasniji staljinistički socijalistički realizam.

Trockijev stil je oštar, polemički i eruditski, kombinujući filozofiju, sociologiju i književnu kritiku. Delo je ključno za razumevanje marksističkog pogleda na umetnost.