Slobodan Žunjić

Slobodan Žunjić, istaknuti srpski filosof hermeneutičko-dijalektičke orijentacije. Sa darom za slikanje, dvoumio se u izboru poziva: odlučio se za Filozofski fakultet, gde je uporedo studirao filosofiju i klasične nauke, što je nagovestilo njegovu raskošnu širinu obrazovanja i iznimnu filosofsku kulturu. Diplomirao je filosofiju raspravom Elejska teorija bića (1972), nagrađenom Oktobarskom nagradom za najbolji diplomski rad na Beogradskom univerzitetu. Tu je 1980. magistrirao („Hajdeger i pre-sokratovci”, 2015) i 1986. doktorirao („Aristotel i henologija”, 1988) radovima koji su kod nas postavili standarde istraživanja ne samo antičke filosofije. Bio je na studijskim boravcima u Nemačkoj (Frajburg, 1976; Tibingen, 1982/83) i SAD (Filadelfija, 1997/98).

Dvadeset godina je na Filozofskom fakultetu u Beogradu radio na predmetu Antička filozofija (1977–1997), koji je honorarno predavao i na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Prvi je (1990) u univerzitetsku nastavu uveo predmete Vizantijska filosofija i Hermeneutička filosofija. Studenti su imali privilegiju da slušaju eruditu bez premca, koji je u svojim analizama kritički i suvereno povezivao najrelevantnija mesta izvorne i sekundarne literature. Neosporan filosofski dar, vladanje klasičnim i savremenim jezicima i neumoran rad omogućavali su mu ovakve zahvate koji su demonstrirali svu zahtevnost filosofiranja. U periodu 1997–2012. predavao je filosofiju u SAD, najpre na Pensilvanijskom, a potom na Rod Ajlend univerzitetu.

Svoje shvatanje filosofije profilisao je u ključnim knjigama „Modernost i filozofija” (2009) i „Filozofija i postmodernost” (2013). Filosofiju je razumevao kao kritičku svest svog vremena i graditeljku smisla. Svoje vreme posmatrao je sa pozicije prosvetiteljskog humanizma, uvažavajući postignuća moderne i verujući u njen emancipatorski projekat. Ova levičarska perspektiva obeležila je čitav njegov spisateljski opus – blizu 200 jedinica, objavljivanih na srpskom, nemačkom, engleskom i francuskom, među kojima je 20 knjiga – kao što je utemeljila i njegov angažman i oštre polemike u vezi analitičke, praksis, postmoderne i vizantijske filosofije („Službe Mnemosini”, 2007). Sa takvim shvatanjima uređivao je i novu seriju filosofskog časopisa „Theoria” koji je obeležio našu filosofsku scenu tokom osamdesetih, kao i „Gledišta”, univerzitetski časopis za društvenu kritiku i teoriju.

Posebno važan segment njegovog rada je istraživanje nacionalne filosofije. Njenu veličinu merio je stepenom uspeha da „kritički i pojmovno preradi iskustvo vlastite sredine i vlastitog naroda”. Srpsku filosofiju video je u prvom redu kao receptivnu. Najznačajnija njegova otkrića na ovom polju tiču se naše srednjovekovne filosofije i filosofije XVIII veka, koja vrhune u kapitalnoj sintezi „Istorija srpske filozofije” (2009, 22014), ovenčanoj 2015. nagradom „Stuplje”, dodeljenom na Sajmu knjiga u Banjaluci. ANURS je 2018. u istom gradu povodom ove knjige organizovao Okrugli sto i objavio zbornik „Srpska filozofija ili filozofija kod Srba”. Monumentalna četvorotomna studija „Prirok i suštastvo. Istorija pojmovne logike kod Srba” (2013) donela mu je nagradu „Nikola Milošević”, Nagradu grada Beograda i Nagradu Sajma knjiga u Novom Sadu. Celovitija ocena njegovog rada u filosofiji i važnosti za srpsku misao moći će merodavnije da se da tek nakon budućih istraživanja ne samo objavljenih spisa nego i obimne zaostavštine.